Omgevingsvisie | Haaksbergen kern

Iedereen kan zo lang mogelijk meedoen

De omgeving is zo ingericht dat iedereen deel kan nemen aan de maatschappij. De gemeente Haaksbergen stelt mensen in staat om elkaar te ontmoeten. Hierbij spelen verschillen in achtergrond, leeftijd, fysieke gezondheid of inkomen geen rol. Het verenigingsleven, evenementen en vrijwilligerswerk spelen een belangrijke rol in het verbinden van onze jongeren en ouderen. Als gemeente faciliteren we kansrijke initiatieven. Ook verbetert de toegankelijkheid van voorzieningen en de openbare ruimte, zodat ook mensen met een beperking hier gebruik van kunnen maken.
Met meer samenwerking tussen de gemeente en zorgorganisaties wordt het ook makkelijker voor (kwetsbare) inwoners om zo lang mogelijk mee te doen en op zichzelf te blijven wonen. We maken het makkelijker voor zorgbehoevenden om de juiste zorg te vinden: we stemmen woningen, zorg en welzijn beter op elkaar af. Ook zetten we in op meer volledig aangepaste woningen, woningen voor speciale doelgroepen (zoals beschermd wonen) en de betaalbaarheid van deze specifieke woonvormen.

Passende voorzieningen

Bij een fijne woonomgeving horen passende voorzieningen. Voor een vitaal Haaksbergen zijn de voorzieningen in het centrum van groot belang. Deze dragen bij aan een (be)leefbaar Haaksbergen. Inwoners uit onze kernen en omliggende kernen komen naar Haaksbergen om gebruik te maken van het winkel- en horeca aanbod.  
Ook het winkelcentrum van de Veldmaat en Scholtenhangen zijn belangrijke ontmoetingsplekken voor inwoners uit de hele gemeente. We onderzoeken de mogelijkheden om meerdere verenigingen te huisvesten onder één dak. Dit draagt bij aan de duurzaamheid van onze gebouwen, is kostenefficiënt voor verenigingen en verminderd het aantal gebouwen dat op standaardtijden leeg staan.
Daarnaast streven we naar een goed niveau van basisonderwijs op daarvoor geschikte locaties. Het is hierbij van belang dat elke school zijn eigen karakter behoud en er verschillende onderwijsvormen worden aangeboden.

Cultuurhistorie

Nieuwe ontwikkelingen houden rekening met de identiteit van de plek. Er zijn veel plaatsen met een rijke cultuurhistorie en erfgoed, zoals onze oude industrieterreinen met hun kenmerkende historische gebouwen en schoorstenen, ons dorpscentrum, of andere historische gebouwen zoals de molen ‘De Korenbloem’ en de gebouwen van Museum Buurtspoorweg. Het erfgoed wordt gewaardeerd en kent een plek in de samenleving. Nieuwe ontwikkelingen, zoals bedrijven of woningen op oude industrieterreinen, staan in dienst van het behoud en versterking van het erfgoed.

Gezondheid en openbare ruimte

Uit onderzoek blijkt dat Haaksbergenaren hun gezondheid als zeer goed ervaren en dit willen we behouden. We bevorderen de positieve gezondheid (fysiek en mentaal) door het voor iedereen mogelijk te maken om voor gezonde opties te kiezen. In elke dorpskern is er een aanbod in sport, kunst, spel en/of groen in de openbare ruimte. Je kan hierbij denken aan een buitengym, speeltuinen of fietsroutes. De (sociale) veiligheid wordt beter door zichtbare en toegankelijke openbare ruimtes, zoals pleinen, wegen, fiets- en wandelpaden, en groen. Haaksbergen heeft momenteel al veel groene fietspaden die onze wijken verbinden: dit versterken we, en we zorgen dat fietsroutes en oversteekplaatsen veilig zijn. Dit biedt kansen om laagdrempelig te bewegen en elkaar te ontmoeten. Een gezonde openbare ruimte versterkt daarmee niet alleen onze gezondheid, maar ook ons noaberschap. Hierbij speelt de bereikbaarheid naar sport- en cultuurfaciliteiten in Haaksbergen een grote rol, net als de verbindingen naar de wandel- en fietsroutes in het buitengebied. Het moet een aantrekkelijke keuze zijn om de faciliteren per fiets te bereiken.
We beschermen onze gezondheid ook tegen de effecten van het veranderend klimaat. Dit doen we met maatregelen voor klimaatadaptatie. In 2050 zijn we volledig klimaatbestendig en waterrobuust. Hiervoor moet de waterveiligheid, de zoetwatervoorziening en de ruimtelijke inrichting op orde zijn. In de kern van Haaksbergen kijken we kritisch naar de hoeveelheid verharding. Door het toevoegen van bijvoorbeeld bomen, plantenbakken en groene parkeerplaatsen maken we de omgeving groener. We moedigen inwoners en bedrijven aan om met ons mee te doen. Je kan hierbij denken aan tegelwippen of het vergroenen van je dak. Meer groen in de kern werkt verkoelend en daarmee verminderen we de risico’s op hittestress. Ook zorgen we hiermee dat de groenblauwe dooradering vanuit het buitengebied doordringt tot in het dorp. Daarmee maken we groene wandel- en fietsroutes van dorp naar buitengebied mogelijk, en biedt de bebouwde omgeving meer ruimte voor biodiversiteit. Klimaatadaptieve maatregelen zijn daarom een randvoorwaarde voor alle nieuwe ontwikkelingen. Voor groen in de kernen hanteren we de 3-30-300 vuistregel. Dit houdt in dat er vanuit elk huis 3 bomen zichtbaar zijn, dat 30% van een wijk in de schaduw van een boom valt en dat iedereen binnen 300m van een park of groene ruimte woont.
Daarnaast voldoen we minimaal aan de wettelijke eisen voor geur, lucht- en geluidskwaliteit en waar mogelijk verbeteren we dit. Dat doen we in samenspraak met onze inwoners en bedrijven. Hiervoor stimuleren wij buurtbemiddeling voor het vinden van lokale oplossingen om overlast door stank, geluid en luchtverontreiniging te verminderen.

Genoeg woningen en de juiste woningen

Haaksbergen is een plattelandsgemeente. We bouwen vooral voor onze lokale behoefte en voor de regionale behoefte. Dit helpt bij het in stand houden van voorzieningen en is goed voor een evenwichtige leeftijdsopbouw. Het toevoegen van woningen is nodig om onze kernen leefbaar en vitaal te houden. Ook is er behoefte aan meer woningen voor statushouders, woon-zorg woningen en tijdelijke huisvestiging voor vluchtelingen. Het is belangrijk is dat alle kernen voorzien in de extra woonopgave. Gemeentebreed willen we tot 2034 900 woningen toevoegen. We houden hierbij rekening met een verdeling van 30% sociale huur, 40% betaalbare huur-/ koopwoningen en 30% in het dure segment. Bij het toevoegen van nieuwe woningen hebben we een voorkeursvolgorde voor (1) transformeren van leegstaande gebouwen naar woningen, (2) toevoegen van woningen binnen de huidige bebouwde kom en (3) uitbreiden aan de randen. We hebben alle drie de opties nodig om genoeg woningen te bouwen voor iedereen die in Haaksbergen wil wonen. We beoordelen per locatie de impact op de ruimtelijke kwaliteit, de haalbaarheid en hoe praktisch/ functioneel de locatie is. We houden er bijvoorbeeld rekening mee dat er voldoende (open) ruimte is voor ontspanning, groen, biodiversiteit en cultuurhistorie.
Specifiek voor de kern Haaksbergen zijn er twee grotere ontwikkelgebieden. Het gebied ten noorden van Haaksbergen, Wissinkbrink en het gebied ten westen van Haaksbergen, Kolderveld. Ook aan de zuidkant van de kern Haaksbergen in Honesch ligt een zoekgebied voor woningbouw (de zoekgebieden zijn aangegeven op de kaart). We bouwen hier vooral rijtjes, tweekappers, en vernieuwende typen woningen (bijvoorbeeld verplaatsbare woningen en clusterwoningen in het landschap). We besteden extra aandacht aan duurzaamheid en respecteren het beekdal van de Bolscherbeek. Naast de uitbreidingslocaties zijn er binnen de kern van Haaksbergen een aantal plekken geschikt om woningen te realiseren. Dit zijn vooral gebieden die hun oorspronkelijke functie hebben verloren of kwijtraken, denk bijvoorbeeld aan verschillende schoollocaties en het O&K terrein. We houden bij de uitbreiding van onze woningvoorraad extra rekening met de behoefte van jongeren en ouderen, bijvoorbeeld door meer kleinschalige en betaalbare woningen te ontwikkelen, door het makkelijker te maken om een woning te splitsen of door het begrenzen van het aantal mogelijkheden om een starterswoning te opwaarderen (doorstroming bevorderen, in plaats van een starterswoning te verbouwen tot middenklas). Uit de participatie voor deze omgevingsvisie werd ook duidelijk dat men openstaat voor gestapelde woningen, met maximaal 3 tot 5 bouwlagen. We sturen op gemengde wijken, met woningen in verschillende segmenten en met verschillende bewoners.
De woningbouwplannen bieden kansen om betere routes en oversteekplaatsen voor wandelaars en fietsers te maken. Ook helpen de woningbouwplannen bij het maken van een geleidelijke overgang van woonwijk naar buitengebied. De groene kwaliteit van Haaksbergen wordt door de inwoners als kernkwaliteit van de gemeente gezien en dat willen we nog meer versterken. Groen in zowel het buitengebied als binnen de kern draagt bij aan de biodiversiteit en helpt om de stad koel te houden bij warm weer.          

Energie en warmte

We willen in 2050 energieneutraal en aardgasvrij zijn. Als tussendoel willen we in 2030 30% van onze energie duurzaam opwekken en 12% energie besparen. We moeten onze woningen en bedrijven dus verduurzamen. Energieneutraal worden we vooral door zonnepanelen op daken, zonnevelden in het landelijk gebied en windenergie. Binnen de kern Haaksbergen richten we ons vooral op zon-op-dak, zowel bij woningen als bedrijven. We onderzoeken of woningen die in de kern van Haaksbergen dicht bij elkaar staan ook potentie hebben voor kleine, collectieve warmtenetten en/of geothermie (duurzame warmte). Bij nieuwbouwontwikkelingen aan de randen van Haaksbergen kijken we naar ?? duurzaam gas of een warmtepomp. In het omgevingsprogramma XX maken we een tijdspad waarin we inzichtelijk maken wanneer welke wijk van aardgas af kan.
Voor nieuwbouw geldt dat er (afhankelijk van het type gebouw) voor 20% of 25% gebouwd moeten worden met natuurlijke materialen. Dit noemen we biobased bouwen. Ook moet er zoveel mogelijk energieneutraal worden ontwikkeld. We stimuleren ontwikkelaars tot het bouwen van nul-op-de-meter woningen die nog een stapje verder gaan voor een lagere energierekening. Bij nieuwe bedrijven die zich vestigen wordt bijvoorbeeld zon-op-dak en/of een bijdrage aan klimaatadaptatie een voorwaarde. De industrieterreinen vragen veel warmte, en hebben daardoor potentie voor aansluiting op een groter warmtenet vanuit Hengelo. Naast het opwekken van duurzame energie, richten we ons ook op energiebesparing: Alle energie die we niet verbruiken, hoeven we ook niet op te wekken. We letten daarom bij bestaande en nieuwe gebouwen op isolatie en ventilatie. Ook helpen we bedrijven met duidelijke informatievoorziening over de mogelijkheden om te verduurzamen. We geven als gemeente het goede voorbeeld door ons eigen vastgoed in 2035 al energieneutraal en/of aardgasvrij te maken.
Ten slotte, de energietransitie vraagt om meer ruimte, omdat we ons energienet moeten verbeteren. Onder de grond is ruimte nodig voor nieuwe leidingen en er komen meer transformatorhuisjes en schakelstations in het straatbeeld. Zo zorgen we ervoor dat we alle energie die we opwekken ook kwijt kunnen en dat nieuwe woningen/ bedrijven verzekerd zijn van genoeg elektriciteit. We onderzoeken de kansen om de ruimtevraag van de energietransitie te verminderen door in te zetten op warmtenetten en de opwekking van (innovatieve) duurzame gassen, zoals groengas of waterstof.

Werken en leren

Haaksbergen is geen “slaapgemeente”, we hebben relatief veel arbeidsplaatsen binnen de gemeentegrenzen. We werken aan een gevarieerde economie met diverse sectoren, zodat er voor veel inwoners passend werk is. Zo behouden we werkgelegenheid, ook als het met een bepaald deel van de economie wat minder gaat. We helpen bedrijven om toekomstbestendig te worden door inzicht te organiseren in de mogelijke maatregelen die bedrijven kunnen inzetten om zelf te verduurzamen. We tolereren enige mate van lucht- geluid en geuroverlast om de bedrijvigheid te stimuleren. Hoe dichter een bedrijf bij een woonwijk staat, hoe schoner deze moet zijn.
Twente staat bekend om innovatie en technische ontwikkelingen. Ook op de Haaksbergse bedrijventerreinen ligt hier veel nadruk op en dit benutten we. De onderwijsinstellingen in de regio (zoals Universiteit Twente (wo), Saxion (hbo) en ROC van Twente (mbo)) trekken jongvolwassenen aan en stimuleren ontwikkelingen. We maken kenbaar wat er in Haaksbergen te doen is. Samenwerkingen met praktijk en theorie tussen industrie, bedrijven en onderwijs bieden nieuwe kansen en ideeën die benut kunnen worden voor bijvoorbeeld voor de zorg, energie of landbouw. De samenwerkingen zijn ook aantrekkelijk voor het aantrekken van jong talent.
Bedrijventerrein Stepelerveld heeft de ambitie om het duurzaamste bedrijventerrein van Twente te worden. De huidige ondernemers willen dat bedrijven die zich hier vestigen inzetten op duurzame gebouwen, bedrijfsprocessen en inrichting van de openbare ruimte. Er wordt hier rekening gehouden met biodiversiteit, schoon en zichtbaar water, slimme wegen en duurzame bedrijfskavels. De samenwerkingen en de duurzaamheidsambities bieden kansen voor nieuwe ondernemers en nieuw talent.
Omdat er op dit moment te weinig ruimte is voor onze huidige bedrijven om te groeien, zoeken we naar mogelijkheden om onze bedrijventerreinen uit te breiden. Er zijn meerdere zoekgebieden, waarbij de voorkeur uitgaat naar het uitbreiden van Stepelerveld richting de N18 of Wissinkbrink-Oost (de zoekgebieden zijn aangegeven op de kaart). We zoeken naar ruimte, vooral voor bedrijven die hier al gevestigd zijn en een groei- of transformatiewens hebben. De sterke mkb- en (familie)bedrijven dragen bij aan de economie en sociale samenhang. Als deze bedrijven verder groeien dan kunnen ze blijven bijdragen aan Twente als technische topregio. Bij elk type uitbreiding moet er sprake zijn van een goede landschappelijke inpassing, het is belangrijk dat we ons dorpse karakter ook op de bedrijventerreinen waarborgen. We behouden ruimte voor waterberging en ommetjes. Ook houden we rekening met de bereikbaarheid van bedrijven en hun milieu-impact. We tolereren enige mate van lucht- geluid en geuroverlast om de bedrijvigheid te stimuleren. Hoe dichter een bedrijf bij een woonwijk staat, hoe schoner deze moet zijn. We kiezen niet voor de vestiging van nieuwe bedrijven die niet bijdragen aan transitie naar circulaire economie.

Circulair

We werken toe naar een circulaire economie in 2050. We creëren een gesloten cirkel waarbij geen afval vrijkomt en we grondstoffen telkens opnieuw herbruiken. Om dit te bereiken verminderen we het gebruik van grondstoffen en we (her)gebruiken de beschikbare grondstoffen zo efficiënt mogelijk. Als we meer producten hergebruiken, verminderen we onze milieu-impact en de schaarste van sommige producten. Soms kan je een product één-op-één herbruiken, maak vaker vraagt het om een bewerking, bijvoorbeeld door recycling of reparatie. Deze bewerkingen vragen om werkruimtes en creatieve ideeën. Omdat circulair denken nog vrij nieuw is, moeten we onze mogelijkheden voor circulaire economie nog onderzoeken. Doordat we straks anders met onze spullen omgaan, verandert onze omgeving ook. Het is denkbaar dat er ruimte nodig is voor een recycling-hub, dat er meer opslag- en distributieplaatsen nodig zijn, dat er minder ruimtes nodig zijn om nieuwe producten te produceren, of dat we meer spullen met elkaar delen (bijvoorbeeld auto’s of energie).
Onze bedrijven spelen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van onze circulaire economie. We stimuleren hen om ook zoveel mogelijk circulaire keuzes te maken bij onderhoud, reconstructies en realisatie door ons inkoopbeleid. We kunnen de circulaire economie verder versnellen door een betere samenwerking met andere Twentse gemeenten. Het is voor een circulaire economie namelijk belangrijk dat bedrijven elkaars (rest)producten kunnen gebruiken en dat we leren van elkaars projecten. Als tussendoel willen we in 2030 65% meer afvalscheiding en 50% minder gebruik van niet-hernieuwbare stoffen. Twente heeft een grote bouwsector en die speelt een belangrijke rol in de omschakeling naar circulair bouwen. Als beheerder van de openbare ruimte en een aantal publieke gebouwen gaan we als gemeente zelf aan de slag om circulariteit toe te passen in realisatie en onderhoudsprojecten en in ons afvalbrengpunt. We bieden aannemers de kans om nieuwe duurzame technieken toe te passen in de praktijk.

Bewegen en verplaatsen

Het wordt makkelijker, prettiger en veiliger om te wandelen en te fietsen. Hiermee zorgen we voor een leefbare en gezonde leefomgeving. Voor mobiliteit is het STOMP-principe leidend: dit is een voorkeursvolgorde die staat voor Stappen, Trappen, OV, Mobility-as-a-service (bijv. een deelauto) en als laatste voorkeur een Personenauto. Hiermee verminderen we de uitstoot van broeikassen door mobiliteit. We behouden het bestaande wandel- en fietsnetwerk en breiden deze uit. We zetten in op gedragsverandering en gezondheid door voorzieningen toe te voegen zoals voldoende fietsparkeerplaatsen, oplaadpunten voor e-bikes, zitgelegenheden, bewegwijzering en brede stoepen. We houden hierbij rekening met de toegankelijkheid voor ouderen en mindervaliden. Ook krijgen de wandelaar en de fietser vaker voorrang op het autoverkeer. De auto blijft nodig voor de verbinding tussen kernen, maar de focus ligt op de duurzamere alternatieven. Om de overstap van en naar de bus en andere duurzame vervoerwijzen te promoten, onderzoeken we op drie locaties of er mobiliteitshubs kunnen realiseren. Hier komen verschillende vormen van vervoer samen waardoor het makkelijker wordt om de overstap te maken naar een (duurzaam) vervoersmiddel. Op basis van het bestaande busgebruik, zouden er ook plushaltes gerealiseerd kunnen worden op plekken waar nu al regelmatig veel fietsen staan. Voorbeelden daarvan zijn de twee bushaltes op de Hengelosestraat. Het openbaar vervoer is een verantwoordelijkheid van de Provincie Overijssel, zij maken concrete afspraken met vervoersmaatschappijen voor de bus en trein. Buiten de mobiliteitshub om is het niet realistisch dat het bus-netwerk in de gemeente uitgebreid wordt. In plaats daarvan werken we aan het behouden van het huidige aanbod en zorgen we ervoor dat alle haltes goed en veilig te bereiken zijn voor wandelaars en fietsers.
Bij nieuwbouwwijken onderzoeken we samen met de regionale vervoerder de mogelijkheden om deze zo goed mogelijk te ontsluiten met een buslijn. Op plekken waar de vraag naar openbaar vervoer laag is, willen we onderzoeken welk andere manieren er zijn om bereikbaarheid te garanderen. Zou houden we bij het bouwen van nieuwe woningen en bedrijven gelijk rekening met de bereikbaarheid en doorstroming. En hoewel parkeren van belang blijft, krijgt het bij nieuwe projecten minder prioriteit. Het wordt normaler dat de parkeervoorziening aan het uiteinden van een straat/ wijk zit, zodat er voor huis meer ruimte is voor groen, spel en ontmoeting.

Centrum

Het centrum van Haaksbergen vormt een belangrijke ontmoetingsplek. Er zijn veel voorzieningen waar alle Haaksbergenaren gebruik van maken. We proberen zoveel mogelijk voorzieningen te behouden, maar dat kunnen we niet garanderen. Bepaalde voorzieningen zoals winkels zijn privaat.
Voor het in stand houden van de voorzieningen is het belangrijk dat er genoeg doorloop is. Dit kunnen naast onze eigen inwoners ook toeristen en recreanten zijn. Ons buitengebied is al bij vele bezoekers bekend, maar in de toekomst is ook het centrum van Haaksbergen aantrekkelijk voor recreatief verblijf. Het vormt een verblijfslocatie en vertrekpunt van waaruit men de omgeving kan ontdekken. Bij het aantrekken van toeristen besteden we meer aandacht aan jongere doelgroepen en avontuurzoekers. We richten ons naast onze huidige bezoekers (grotendeels gepensioneerden) dus meer op jonge stellen en gezinnen. Zij komen om iets nieuws te ervaren in de omgeving en om vrij te zijn.
In het centrum accepteren dat er af en toe overlast is, als we daarmee meer evenementen kunnen organiseren die bijdragen aan het noaberschap en het aantrekken van jongeren. Ook geven we in het centrum meer ruimte aan wandelaars en fietsers. We herstellen de kenmerkende dorpsstructuur om het dorpshart verder te versterken. Automobiliteit en parkeren wordt meer naar de randen van het centrum verplaatst. Om een aantrekkelijk centrum te behouden streven we naar een compact centrum waarbij winkels zich vestigen in het kernwinkelgebied (Spoorstraat e.o. en Markt) en de Molenstraat. Aan de randen van het centrum kunnen tevens leegstaande winkels getransformeerd worden naar woningen, als we daarmee de compactheid van het centrum waarborgen. Met korte loopafstanden houden we het winkelcentrum aantrekkelijk en bevorderen we de levendigheid.
Eventuele nieuwe woningen houden rekening met het Twentse, dorpse karakter. We benutten kansen om woningen voor met name senioren en bepaalde doelgroepen dicht bij voorzieningen toe te voegen. Deze kansen spelen in het centrum vooral bij vrijkomende winkels of bedrijven aan de randen van het centrum.

Water en bodem sturend

Het deelgebied Haaksbergen heeft weinig buitengebied, maar de principes van water en bodem sturend gelden ook voor het bebouwde gebied. Dit houdt in dat het water- en bodem systeem sturend is als we de functie van een gebied willen veranderen of als we een gebied anders willen inrichten. De bodem wordt sturend voor de keuze voor typen landgebruik. De natuurlijke samenstelling van de bodem bepaalt mee over hoe intensief een grond gebruikt kan worden. We zorgen voor een balans tussen benutten en beschermen van bodem en ondergrond, waarbij verstoring van de bodem zo veel mogelijk voorkomen wordt.
Klimaatadaptieve maatregelen, zoals het beter vasthouden van water, zijn een randvoorwaarde voor ontwikkelingen binnen de dorpen. In het buitengebied én in de kern is ‘groenblauwe dooradering’ van groot belang. Groenblauwe dooradering houdt in dat het landelijk gebied wordt doorkruist (‘dooraderd’) door groene (hagen, bomenrijen) en blauwe (sloten, beken) landschapsonderdelen. Deze plekken zorgen voor schuilplaatsen en helpen bij het verplaatsen van planten en dieren. Ook helpt het om te werken aan onze Basiskwaliteit Natuur en daarmee aan onze biodiversiteit. We willen dat in 2035 10% van de oppervlakte in het buitengebied onderdeel is van groenblauwe dooradering. We willen deze groenblauwe dooradering vanuit het landelijk gebied doortrekken naar het bebouwde gebied van Haaksbergen. Zo verbinden we het dorp sterker met het groene, landelijke gebied. Meer groen in de kern van Haaksbergen draagt bij aan biodiversiteit, klimaatadaptatie en helpt tegen hittestress.

Zoutwinning

Zoutwinning in Haaksbergen is een actueel onderwerp. Zout producent Nobian is van plan om op acht locaties in Haaksbergen zout te winnen. Begin 2024 heeft het ministerie van Economische Zaken vergunningen verleend voor acht zoutwinlocaties en een leidingentracé in Haaksbergen richting een fabriek in Hengelo. Voor de ontwikkelingen zullen er nieuwe gebouwen nodig zijn in het landschap, ter ondersteuning van de zoutwinning.
Zoutwinning valt onder de Mijnbouwwet en is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de Rijksoverheid. De bevoegdheid van gemeente Haaksbergen is beperkt, maar we kunnen als gemeente wel een rol spelen in het monitoren van de lokale impact van de zoutwinning. Dit omvat het nauwlettend volgen van de effecten op het landschap, de landbouw en de invloed op inwoners.